Asociación

A Asociación Cultural Meiro fundouse na aldea buenense de Meiro no ano 1997 baixo o nome de Asoc. Socio – Cultural, Deportiva e Xuvenil Meiro. Foi constituída por un grupo de persoas con grandes inquietudes culturais que decidiron unir os seus esforzos para alcanzar un obxectivo común, a recuperación etnográfica, gastronómica e cultural da nosa terra, Galicia.

Nesta liña, a asociación ven realizando dende o seu nacemento diversos actos e actividades culturais, deportivas, etc., que veñen dinamizando dun xeito significativo a Comarca do Morrazo.

Cada ano comeza con novas ilusións, ideas e proxectos que de algún xeito amplían e renovan as múltiples actividades que a asociación ven realizando dende o seu xurdir.

O longo de estes anos lévanse realizado diversos actos sempre coa mesma filosofía, potenciar e divulgar as nosas raíces:

·        Rexurdir do millo corvo, testemuña dunha tradición. Recuperación dunha variedade de millo de cor negra (millo corvo), practicando unha artesanía agroalimentaria. Trátase dunha actividade de carácter etnográfico, educativo, cultural e gastronómico que abarca tódalas épocas do ano, culminando co Encontro Degustación do Millo Corvo. Publicación da revista “A Lingua do Corvo”.

·        Restauración de patrimonio etnográfico galego, a través da rehabilitación de 3 muíños na zona de O Canudo (Bueu), realizado con financiación dos Fondos Proder II.

·        Construción dun belén enxebre e artesanal e cabalgata de reis polo Nadal.

·        Xogos populares (aros, zancos, etc.), polo magosto.

·        Saídas culturais e rutas de sendeirismo para coñecer as distintas expresións culturais e paisaxísticas da xeografía galega.

·        Elaboración de receitas tradicionais e antigas (chulas, afartacáns, filloas) e obradoiro de máscaras, para a celebración do Entroido.

·        Festival folk – rock Rural Rock, onde se mesturan distintas xeracións ó redor da música.

·        Concentración de Bicicletas e marcha cicloturista pola Comarca do Morrazo. Se habilita un circuíto de triciclos para os máis cativos onde ademais se imparten nocións básicas de educación vial.

·        Montaxe de exposicións de temática etnográfica e cultural.

·        Cursiños e obradoiros de distinta e variada índole:

o       Cociña tradicional e conservación de alimentos.

o       Cursos de poda e enxerto.

o       Cursos intensivos  de agricultura ecolóxica.

o       Talleres de compostaxe e horta familiar.

o       Charlas, conferencias, ciclos de cine.

o       Cursiño de encaixe de horquilla (técnica antiga).

o       Xornadas de Primeiros Auxilios.

o       Obradoiros artesanais: cestería de vimbia, codeso, salgueiro, vides, etc.

o       Obradoiros intensivos de arte floral e  abelorios.

o       Obradoiros para nenos: cociña, abelorios, etc.

·        Grupo de teatro afeccionado Simalveira, formado no ano 2000 no seo da asociación. A data de hoxe levan representadas 3 obras tituladas: Os cravos de prata (de Nicolás Vela), Noites de lixo (de Rosa E. Gantés) e Ledaíñas pola morte do Meco (de Roberto Vidal Bolaño), todas elas baixo a dirección de Rosa E. Gantes.

·        Sección infantil do grupo de teatro afeccionado Simalveira, formado no ano 2007. Levan representada unha obra de títeres titulada “O tranqui pasou por Meiro” (de Rosa E. Gantes).

·        Apostamos polos libros na aldea coa apertura dun punto de lectura no ano 2000 con aportacións de institucións e particulares ampliando estes fondos bibliográficos coa “maleta viaxeira” da Xunta de Galicia. Hoxe en día xa está constituído formalmente en Axencia Municipal de Lectura.

PARTICIPACIÓN NOUTROS EVENTOS

A Asociación Cultural Meiro ten participado en distintos eventos, xornadas de artesanía en vivo, xornadas sobre o patrimonio cultural galego, etc.:

·        Participación nas XI Xornadas de Historia de Galicia organizadas polo IES Chan do Monte de Marín no ano 2003, xornadas centradas no “Patrimonio galego. Problemas e perspectivas” onde se impartiu unha charla sobre a experiencia da recuperación do millo corvo.

·        Xornadas sobre “Patrimonio Cultural galego na escola”, organizadas no Centro de Formación e Recursos de Pontevedra no ano 2003, onde amosamos o noso traballo de recuperación do millo corvo nunha charla-coloquio.

·        Asistencia e colaboración de forma ininterrompida coa montaxe e recreación de varios oficios e obradoiros artesanais na Feira Franca de Pontevedra (feira medieval que se celebra nesa cidade) dende a súa segunda edición.

·        Presenza na Festa do Mar de Combarro no ano 2004, amosando nun stand con obradoiros participativos de artesanía en vivo, así como tamén o noso traballo a través de murais e documental.

·        Asistencia á Feira das Cabazas de Pontevedra e participación coa elaboración de receitas tradicionais en vivo (chulas) utilizando as cabazas como ingrediente principal.

·        Doazón de millo corvo á organización FAPAS, asociación que vela pola conservación e protección do oso pardo de Asturias. O millo corvo  enviado a Asturias é utilizado para a alimentación destes animais, sendo sementado no monte para formar parte da dieta do oso.

·        Misión Biolóxica de Galicia, onde se ten catalogado a variedade de millo corvo recuperada na aldea de Meiro. Fíxose entrega ó director da Misión Biolóxica de Galicia, D. Amando Ordás, espigas de millo corvo de Meiro para formar parte do banco de sementes de cereais de Galicia.

·        Asistencia á Feira Internacional celebrada en Bélxica en xullo de 2004, por mor da invitación da Asociación Folclórica Meiramar Axóuxeres de Moaña. Nesta feira realizouse un obradoiro participativo de follaco, entre outros, e amosouse  o proceso realizado na recuperación  do millo corvo.

·        Asistencia e organización de exposición, obradoiros e talleres arredor da simbiose terra - mar no VII Encontro de Embarcacións Tradicionais celebrado no mes de agosto de 2005 en Cambados.

·        Asistencia ao Encontro Tradicional Terra Madre celebrado en outubro – novembro de 2006 en Turín (Italia). Este encontro internacional foi organizado pola Fundación Slow Food. Asistiron ao mesmo máis de 1500 comunidades de todo o mundo. O millo corvo foi distinguido pola Fundación Internaciona Slow Food coa súa inclusión, como primeiro producto galego, no Catálogo Internacional del Arca del Gusto.

·        Asistencia a “Feria ALGUSTO. Saber y sabor” celebrada en novembro – decembro de 2007 en Baracaldo (Bilbao). Este novo certame gastronómico e alimentario, pioneiro no mercado español, que se celebrou do 29 de novembro ao 2 de decembro de 2007 no recinto feiral vasco.
Bilbao Exhibition Centre converteuse durante estas catro xornadas nun lugar de culto á gastronomía e á alimentación de calidade. Un espazo que concentrou a todos aqueles produtores que se caracterizan pola calidade dos seus produtos e procesos produtivos, en liña co que o “movemento” denominado “Slow Food” promulga. Na primeira edición da Feira ALGUSTO preséntaronse un total de 242 expositores procedentes de Arxentina, Brasil, Guatemala, Holanda, México, Perú, República Dominicana, Exipto, Marrocos, Francia, Reino Unido, Irlanda, Portugal, Italia e España.

·        Asistencia e montaxe dun stand no Encontro Internacional Terra Madre celebrado en outubro de 2008 en Turín (Italia). Nesta ocasión, a Asociación Cultural Meiro foi convidada para a montaxe dun posto, en calidade de Baluarte (produto recoñecido de excelencia gastronómica).

·        Asistencia e montaxe dun stand no 13º Salón de Alimentación do Atlántico (SALIMAT) celebrado no mes de xuño de 2009 en Silleda, dentro da Feira Internacional de Galicia “Semana Verde”.

Ademais de todo o mencionado anteriormente, a asociación ven colaborando con actividades de variada e distinta índole con colexios, asociacións, institucións, etc.

REXURDIR DO MILLO CORVO. TESTEMUÑA DUNHA TRADICIÓN

A actividade máis recoñecida da asociación é, sen dúbida, a recuperación do Millo Corvo, (unha variedade de millo, de cor negra, case que extinguida na comarca do Morrazo) baixo o lema  “Rexurdir do Millo Corvo. Testemuña dunha tradición”.

Este proceso de recuperación etnográfica, educativa, cultural e gastronómica abarca tódalas épocas do ano.

Sementeira à O proceso comeza na primavera, coa preparación do terreo e abonado do mesmo con esterco (mestura de estrume e excremento animal) para a posterior sementeira, realizada de maneira manual (seguindo o asesoramento e bo facer dos anciáns do lugar) e axudados pola única parella de bois da comarca do Morrazo, Cavano e Gallardo, que tiran do arado mentres se van botando os grans de millo corvo o chou.

Cava à A finalidade da cava é a eliminación das herbas que medran ó redor dos milleiros.

Renda à A renda consiste nun sachado máis superficial e de rareo, a isto se lle chama dispor o millo, que facilita o desenrolo e crecemento dos milleiros.

Rega à Na época estival e segundo a climatoloxía e as características do terreo será necesario a rega. Para poder realizar esta tarefa é necesaria a limpeza de carreiros, canles de rego, etc., que actualmente están en desuso e que son un elemento imprescindible para a total recuperación da memoria etnográfica deste ciclo productivo.

Corta do pendón à Coa corta do pendón (parte superior da planta) evítase que o vento rache a cana. O pendón utilízase como forraxe para os animais.

Corta e empalleirado à Polo San Miguel, coa lúa menguante, faise a corta e o empalleirado do millo. Seguindo coa tradición, os palleiros fanse cos milleiros enteiros (constan da cana e das espigas), desta maneira a espiga acaba de refacerse no palleiro.

Esfollada à Lévase a cabo uns días despois da corta e empalleirado. Consiste na separación da espiga e o follaco da cana. Posteriormente as espigas se almacenarán no hórreo para o seu almacenamento e secado. O follaco era unha parte moi apreciada antaño para a elaboración de sargóns, cestas, cebos para a  pesca do atún e do bonito, xoguetes para os nenos, etc.

Debullada à A laboura da debullada realízase en marzo e consiste en separar o gran da espiga. Realízase de maneira manual utilizando como axuda un carozo (parte interior e leñosa da espiga).

Muiñada à Os grans de millo corvo son levados ó muíño de auga (Muíño da Presa, situado no Canudo – Meiro – Bueu) para moelo e conseguir a fariña e o óleo do millo corvo. Nesta actividade o traballo toma carácter lúdico. A grande atracción que supón ver un muíño de auga increméntase notablemente coa posibilidade de poder observar o seu funcionamento, e así participar activamente na muiñada. Con esta actividade lógrase recuperar gran parte da memoria literario-popular como cantigas, historias, lendas, etc., en torno ó muíño.

Amasado e cocido da bola corva de porta aberta à Unha vez peneirada a fariña procédese ó amasado (utilizando fermentos naturais). Ao remate do amasado bendícese  amasa, que fermentará na artesa. Na pá (utensilio utilizado para introducir a masa no forno) poñénse follas de castiñeiro secas ou de col sobre as que se estende a masa. Introdúcese a masa no forno (que previamente foi quentado con leña) onde se bendicen as bolas do pan de millo corvo,  e cando estea cocido sácase do forno.

Como peche de ciclo anual celébrase o Encontro-Degustación do Millo Corvo a finais do mes de marzo.

O caracter educativo e didáctico que acadou este proceso desenrolase coa participación de centros educativos e asociacións de toda a comunidade autónoma nas actividades ao redor do millo corvo.

Ademais, trátase de inculcar ós cativos participantes a importancia dos recursos naturais, o respecto polo medio ambiente, coñecemento da arquitectura popular (hórreos, muíños, fontes, cruceiros ...), recuperación e divulgación da toponimia do lugar, diferentes aperos e útiles de labranza, e sobre todo que non se esquezan as nosas raíces, do noso patrimonio inmaterial, da nosa cultura e da nosa lingua.

Coa publicación da Unidade Didáctica “A aventura do millo corvo na aldea de Meiro”  plásmase sobre papel e sobre soporte dixital as principais fases do cultivo do millo corvo ó xeito tradicional, así como elementos da vida agrícola e social vencellados ó modo de vida agrícola no rural. Esta unidade didáctica trata de ser unha guía de traballo nas aulas antes e despois da participación dos escolares nas actividades en Meiro.

Coincidindo co Encontro Degustación do Millo Corvo realizase a presentación dunha publicación anual de temática variada denominada “A Lingua do Corvo”, editada en galego. A súa difusión é gratuíta para colexios, bibliotecas, etc.

FESTA DE INTERESE TURÍSTICO

Con data do 8 de abril de 2009, o Encontro Degustación do Millo Corvo foi declarado Festa de Galiza de Interese Turístico pola Consellería de Innovación e Industria, por ser unha festa “cunha singularidade manifesta, polas actividades desenvolvidas. A Festa do Millo Corvo non só se resume na degustación celebrada no mes de marzo, senon nunha actividade anual (...) levada a cabo na aldea de Meiro e polos seus veciños”

RECOÑECEMENTO INTERNACIONAL

Con data do 26 de xullo de 2006, o Millo Corvo, foi distinguido oficialmente dentro do catálogo internacional da “Arca del Gusto de Slow Food”, previa aprobación unánime da Comisión Nacional e do Comité Internacional del Arca del Gusto.

Os obxectivos da “Arca del Gusto” consisten en recuperar, catalogar, delimitar, promocionar e protexer productos autóctonos de excelencia gastronómica, preservando o medioambiente e a biodiversidade en todo o mundo.

Na última edición do evento internacional Terra Madre, celebrado en 2008, a asociación participou en calidade de baluarte.